Przewodnik instalacji kabli sensorowych na rurociągach napowietrznych

Wprowadzenie: Poniższy przewodnik opisuje kompleksowo montaż oraz eksploatację kabli sensorowych systemu TraceTek, przeznaczonych do wykrywania wycieków różnych cieczy z rurociągów. Omawiane są cztery typy kabli: TT1100-OHP (detekcja wody), TT5000-HUV (detekcja paliw węglowodorowych), TT5001-HUV (detekcja rozpuszczalników organicznych) oraz TT7000-HUV (detekcja silnie stężonych kwasów mineralnych). Każdy z tych kabli umożliwia ciągłe monitorowanie wycieków na całej swojej długości i – we współpracy z modułem alarmowym TraceTek – precyzyjne zlokalizowanie miejsca wycieku z dokładnością do ok. ±1 m.

Poniżej przedstawiono zalecenia montażowe dla różnych konfiguracji rurociągów, wymogi środowiskowe, niezbędne akcesoria, procedury testowe, a także zasady konserwacji i postępowania po wystąpieniu alarmu. Na końcu zamieszczono tabelę porównującą kluczowe parametry i zastosowania każdego typu kabla.

Ogólne wytyczne montażowe (przygotowanie)

Przed przystąpieniem do instalacji kabli sensorowych należy spełnić kilka ogólnych wymogów zapewniających poprawne działanie systemu i uniknięcie uszkodzeń w trakcie montażu:

• Warunki wstępne: Upewnij się, że główne prace budowlano-montażowe przy rurociągach zostały ukończone przed instalacją kabli (aby nie zostały one przypadkowo uszkodzone). Montaż kabli sensorowych należy zaplanować możliwie najpóźniej w harmonogramie inwestycji, aby zminimalizować ryzyko ich uszkodzenia lub zabrudzenia przez innych wykonawców. Przechowuj kable w oryginalnych opakowaniach, w suchym i czystym miejscu do czasu instalacji.
• Przygotowanie powierzchni: Przed ułożeniem kabla dokładnie oczyść powierzchnię rurociągu lub tacy ociekowej, na której kabel będzie montowany. Usuń wszelkie zabrudzenia, pył, tłuste osady itp. z dolnej części rury – zapewni to dobry kontakt kabla z powierzchnią oraz przyczepność ewentualnych elementów mocujących. Jeżeli kabel ma być układany w korytkach, studzienkach czy tacach, oczyść je z cieczy i zanieczyszczeń.
• Obchodzenie się z kablem: Podczas manipulowania kablami sensorowymi zachowaj ostrożność, by ich nie uszkodzić ani nie zanieczyścić. Nie ciągnij kabla z nadmierną siłą – maksymalna dopuszczalna siła naciągu to ok. 100 kg. Nie używaj kabla sensorowego jako liny do podwieszania czy holowania czegokolwiek. Unikaj deptania po kablach oraz upuszczania na nie ciężkich narzędzi. Nie przeciągaj kabla po mokrych lub brudnych powierzchniach ani przez kałuże, farbę, olej, rozpuszczalniki itp. – wszelkie obce substancje na powłoce czujnika mogą spowodować fałszywy alarm lub trwałe zanieczyszczenie elementów pomiarowych. W razie prac spawalniczych, cięcia gwintów, lutowania rurociągów itp., zdemontuj lub zabezpiecz wcześniej zainstalowany kabel, by uniknąć uszkodzeń termicznych.
• Kontrola kabli przed montażem: Sprawdź integralność elektryczną każdej sekcji kabla przed instalacją. Użyj przenośnego testera TraceTek TT-PTB-1000 lub multimetru – procedury testowe szczegółowo opisano dalej. Upewnij się, że rezystancja pętli czujnika jest prawidłowa, a izolacja nie wskazuje na ewentualne zawilgocenie czy zwarcie (np. opór między żyłami sensorowymi powinien być bardzo wysoki, >20 MΩ). Nie instaluj uszkodzonego lub zanieczyszczonego kabla sensorowego – odłóż go do czyszczenia lub wymień na nowy.

Instrukcje montażu kabli na rurociągach i w innych miejscach

Montaż kabli sensorowych na rurociągach należy przeprowadzać zgodnie z przygotowanym planem rozmieszczenia (projektem) systemu detekcji wycieków oraz z poniższymi wytycznymi. W zależności od typu rurociągu i osprzętu istnieją pewne różnice w sposobie mocowania kabli dla poszczególnych modeli (TT1100 vs TT5000/5001 vs TT7000), na co zwrócono uwagę w tekście.

Montaż na rurociągach poziomych (podwieszonych)

Na poziomych odcinkach rurociągów wszystkie kable sensorowe TraceTek należy prowadzić wzdłuż spodu rury, dokładnie na godzinie 6:00. Taka pozycja gwarantuje, że wyciekająca ciecz spływająca po obwodzie rurociągu skapnie bezpośrednio na kabel i zostanie wykryta. Kabel mocujemy do rury za pomocą odpowiednich obejm:

TT1100-OHP (woda) i TT7000-HUV (kwasy): zaleca się użycie nylonowych opasek zaciskowych odpornych na warunki środowiskowe (np. promieniowanie UV, agresywne opary – w razie potrzeby zastosuj opaski o podwyższonej odporności chemicznej). Opaski powinny obejmować cały obwód rury wraz z kablem. Należy stosować jedną opaskę co 20 – 35 cm wzdłuż rurociągu, a dodatkowe opaski umieszczać przy każdym złączu, kolanie czy innym miejscu, gdzie kabel zmienia kierunek lub może się odstawać. Dzięki temu czujnik będzie przylegał do rury i nie będzie zwisał. Uwaga: utrzymuj jak najdokładniej pozycję kabla na dole rury – zaleca się, aby nie odchylać go od pozycji „6:00” więcej niż o ~6 mm (1/4 cala).

TT5000-HUV (paliwa) i TT5001-HUV (rozpuszczalniki): w ich przypadku producent zaleca inny system mocowania – nie stosujemy klasycznych trytytek ani drutu do bezpośredniego ściskania kabla na rurze (grozi to błędnymi alarmami). Zamiast tego używa się dedykowanej taśmy piankowej i rzepowej. Najpierw na przygotowaną, odtłuszczoną powierzchnię spodu rury nakleja się na całej długości odcinka czujnika pasek pianki poliuretanowej TT-PU-FOAM (szer. 50 mm). Pianka ta działa jak gąbka – absorbuje wyciekający płyn i ułatwia jego kontakt z sensorem na kablu. Na tak przyklejoną piankę układa się kabel sensorowy (dokładnie na środku od spodu rury) i całość opasuje rzepową taśmą mocującą TT-VSTRAP. Miękka strona taśmy rzepowej powinna przylegać do kabla. Końcówkę taśmy zawija się z zakładem ok. 25% jej długości, dociskając rzep na górze rury (opaska powinna okalać rurę ciasno). Należy stosować jedną opaskę rzepową mniej więcej co 0,5 m (18–20 cali) długości rury, a dodatkowe opaski przy kolankach, kołnierzach, zaworach itp., aby utrzymać kabel stabilnie przy spodzie rurociągu. Co kilka opasek warto skorygować ułożenie kabla, napinając go lekko, by nigdzie nie zwisał luźno. Taki sposób montażu zapobiega punktowemu zgnieceniu lub uszkodzeniu czujnika, gwarantując prawidłowe działanie w kontakcie z wyciekiem. Uwaga: Dla poprawnego działania TT5000/TT5001 nie należy używać opasek zaciskowych z tworzywa lub metalu bezpośrednio na kablu – zbyt mocne ściśnięcie czujnika może wywołać fałszywy alarm lub mechanicznie uszkodzić strukturę przewodu.

Po zamocowaniu kabla na danym odcinku poziomym, zawsze jeszcze raz sprawdź, czy znajduje się on na samym dole rury i czy nigdzie nie został przesunięty na bok. Nie wolno prowadzić kabla po wierzchu rury ani po jej bokach, gdyż może to uniemożliwić detekcję kapiących cieczy. Nie owijaj spiralnie kabli wokół rury poziomej – układaj je równolegle do osi rurociągu (spiralne nawinięcie jest dopuszczalne tylko na pionowych odcinkach, patrz niżej).

Montaż na rurociągach pionowych

Na pionowych odcinkach rur (tzw. spustach, pionach itp.) kabel sensorowy należy instalować spiralnie wokół rury. Okręcenie kabla dookoła pionu powoduje, że wyciek spływający w dół rury z dowolnej strony napotka na swojej drodze czujnik. Kabel powinien być ciasno owinięty i regularnie mocowany opaskami tak, aby przylegał do rury i nie zsuwał się w dół. Przykładowo, można wykonywać jeden pełny zwój co około 20–30 cm wysokości (w praktyce kąt i odstęp między zwojami zależy od długości dostępnego kabla i wysokości pionu). Spiralę należy rozłożyć równomiernie na całej wysokości chronionego odcinka. Do mocowania wykorzystujemy analogiczne materiały jak dla odcinków poziomych: TT1100/TT7000 mocujemy nylonowymi opaskami zaciskowymi, zaś TT5000/TT5001 – opaskami rzepowymi na pasmach pianki (tu pasma pianki można naklejać ukośnie wzdłuż rury, wzdłuż trasy spiralnej). Końcowy odcinek kabla na szczycie pionu można poprowadzić na stronę zewnętrzną rury (np. ostatnie pół obrotu), aby doprowadzić złącze do krawędzi i wygodnie połączyć z dalszą częścią obwodu. Wyjątek: Jeśli spiralne owinięcie pionu z jakiegoś względu nie jest możliwe (np. krótki odcinek rury, gdzie wystarczy czujnik tylko z jednej strony), wówczas kabel można puścić jedną stroną pionu – ale zawsze stroną zewnętrzną i po najniżej położonej krawędzi tej rury (aby wyciek spływający po tej powierzchni kapał na kabel). Z reguły jednak owijanie spiralne jest preferowane, bo zapewnia detekcję niezależnie od tego, po której stronie rury nastąpi wyciek.

Na górze i dole każdego pionu (oraz co kilka-kilkanaście metrów w przypadku bardzo wysokich pionów) warto zainstalować małą pętlę serwisową z kabla – czyli zostawić kilkanaście centymetrów luzu kabla, ułożone w zapasie (np. w formie U) i przymocowane do rury. Ułatwi to później serwisowanie, testowanie lub ewentualną naprawę kabla oraz kompensuje drobne ruchy czy wydłużenia termiczne przewodu.

Montaż wokół zaworów, kołnierzy, kolanek i trójników

Elementy armatury takie jak zawory odcinające, kołnierze, kolana, trójniki, podpory itp. stanowią miejsca szczególnie narażone na wycieki (np. nieszczelność na dławicy zaworu, sączenie na uszczelce kołnierza, pęknięcie na spawie kolana, itp.). Montując kabel sensorowy w okolicy takich punktów, należy zapewnić mu kontakt z potencjalnym wyciekiem:

Prowadząc kabel wzdłuż rury, nie przerywaj go na kolanie czy zaworze – zamiast tego poprowadź go dalej tak, aby ominąć dany element dołem. Przykładowo, przy kolanie 90° staraj się ułożyć kabel od zewnętrznej strony łuku, tak aby w szczycie łuku zwisał on nieco poniżej rury (stanowiąc “łapacz” kapiącej cieczy). Przy zaworze przymocuj kabel tuż pod nim – np. obejmując dolną część korpusu zaworu lub układając pętlę tuż pod zaworem, aby ciecz spływająca z obudowy zaworu trafiła na czujnik. W przypadku dużych kołnierzy dobrym rozwiązaniem może być naklejenie paska pianki dookoła połowy obwodu kołnierza (od dołu) i poprowadzenie przez nią kabla od spodu kołnierza – w ten sposób wyciek sączący się na złączu kołnierzowym od razu wsiąknie w piankę i zaalarmuje kabel.

Trójniki i rozgałęzienia: Jeżeli instalacja posiada odgałęzienia rurociągów (np. trójnik T lub odejście do zbiornika), rozważ zastosowanie specjalnych modułowych rozgałęźników kablowych TraceTek (typ TT-MBC, dostępne w wersji PC lub MC zależnie od typu złącz). Taki łącznik trójnikowy pozwoli wyprowadzić osobny odcinek kabla sensorowego na każdą gałąź rurociągu, zapewniając pełne pokrycie wszystkich kierunków. Rozgałęźnik TT-MBC posiada jedno złącze męskie (wejście) i dwa żeńskie (wyjścia) – każda odnoga jest traktowana przez system jako osobny segment (standardowo symuluje to dodatkowe 4,5 m kabla w obwodzie, co uwzględnia się podczas kalibracji systemu). Jeśli nie używasz rozgałęźnika, upewnij się, że kabel przechodzi przynajmniej pod samym trójnikiem (w najniższym punkcie) – tak by ewentualny wyciek na połączeniu trójnika kapał na czujnik.

Elementy o skomplikowanym kształcie: Wokół pomp, przepustnic, filtrów i innych niestandardowych kształtek prowadź kabel tak, aby opasał od dołu te elementy. Czasem pomocne jest zastosowanie dodatkowych materiałów: np. dookoła podstawy pompy można przykleić fragment pianki i ułożyć na nim kabel; wokół okrągłego filtra można owinąć spiralnie kilka zwojów kabla itp. Zasada nadrzędna – kabel ma znaleźć się tam, gdzie zbierze się (lub skapie) ciecz w razie nieszczelności.

Mocowanie dodatkowe: Przy armaturze często potrzeba gęstszego mocowania kabla – dodaj więcej opasek (lub rzepów) bezpośrednio przed i za zaworem/kolanem, aby kabel trzymał się blisko potencjalnego źródła wycieku. Unikaj układania kabli nad dużymi zaworami/kołnierzami (od góry), bo wyciek może wtedy ominąć czujnik. Jeśli kabel musi zmienić kierunek przy armaturze, zachowaj minimalny promień gięcia ~50 mm (nie załamuj przewodu pod ostrym kątem).

Montaż w tacach ociekowych, korytach i kanałach

Niektóre rurociągi są prowadzone w korytach lub nad tacami ociekowymi, albo przebiegają przez betonowe kanały ze spadkiem zabezpieczającym. W takich miejscach kabel sensorowy można układać bezpośrednio na dnie tacy/kanału, tak aby zbierająca się tam ciecz również była monitorowana. Zaleca się przytwierdzenie kabli do podłoża tacy za pomocą specjalnych klipsów mocujących TraceTek TT-HDC (ang. hold-down clips). Klipsy to uchwyty z tworzywa przyklejane do podłoża (dostępne w rozmiarach dopasowanych do średnicy kabla: dla TT1100/TT7000 używa się klipsów 13 mm oznaczonych TT-HDC-1/2-NA-50). Montaż przebiega następująco:

Rozmieszczenie klipsów: Oczyść i odtłuść powierzchnię dna tacy lub posadzki w kanale. Przyklej uchwyty TT-HDC co ok. 1,5–2 m wzdłuż trasy przewodu (zgodnie z projektem detekcji), naprzemiennie kierując zatrzask klipsa w przeciwnych stronach (to zapewnia, że kabel nie tworzy fali). Dodatkowe klipsy zainstaluj przy każdym załomie trasy (narożniki tacy, zakręty kanału). Ważne: przestrzegaj instrukcji klejenia – użyj odpowiedniego kleju (np. żywica epoksydowa lub inny zalecany przez producenta klipsów) i odczekaj wymagany czas utwardzenia przed montażem kabla. Klej musi całkowicie wyschnąć, zanim ułożysz na nim kabel, aby nie doszło do kontaktu mokrego kleju z czujnikiem.

Układanie kabla w tacach: Gdy klipsy są solidnie przytwierdzone, ułóż kabel sensorowy wzdłuż tacy, wciskając go w uchwyty. Kabel powinien luźno leżeć na płaskiej powierzchni tacy lub dna kanału i być utrzymywany przez klipsy (zatrzaśnij go pod zaczepem klipsa). Zachowaj minimalny promień gięcia 50 mm przy zmianach kierunku trasy w tacach/kanałach. W miejscach przejść przez ściany/otwory – jeśli to możliwe – przeciągnij kabel w rurce osłonowej lub peszlu, aby chronić go przed przetarciem.

Pętle serwisowe: W długich korytarzach lub tacach, gdzie łączą się odcinki kabli sensorowych (złącza), zostaw w każdym miejscu złącza niewielką pętlę zapasu kabla (ok. 15 cm). Taki serwis loop zabezpiecza złącze przed naprężeniem i ułatwia ewentualne ponowne łączenie/mapowanie. Pętlę tę można ułożyć na dnie tuż obok złącza (oznacz na planie jej położenie). Złącza modułowe TraceTek są odporne na typowe zabrudzenia, ale w tacy ociekowej warto je dodatkowo oznakować tagiem TT-TAG (etykieta identyfikująca odcinek i adres mapy). Upewnij się, że żadne złącze nie leży w stojącej wodzie (w razie zalania tacy) – jeśli istnieje ryzyko, ulokuj złącza powyżej dna lub zabezpiecz je rurką osłonową.

Wskazówki dla różnych środowisk pracy

Instalacje z wykorzystaniem kabli TraceTek mogą występować w rozmaitych środowiskach – od klimatyzowanych pomieszczeń biurowych, przez przemysłowe hale chemiczne, aż po otwarte przestrzenie na zewnątrz narażone na warunki pogodowe. Poniżej przedstawiamy zalecenia dostosowania systemu do konkretnych warunków:

• Środowiska wewnętrzne (Indoor): W obiektach zamkniętych (np. budynki biurowe, serwerownie, muzea) najczęstszym zagrożeniem są wycieki wody z instalacji HVAC, rurowych rozprowadzeń wody lodowej, rur przeciwpożarowych itp. W takich zastosowaniach optymalnym wyborem jest kabel TT1100-OHP, montowany pod podwieszanymi rurociągami wodnymi i kanalizacyjnymi (np. nad sufitami podwieszanymi, w pionach instalacyjnych). Kable te są wykonane z materiałów o niskiej palności (spełniają normę NFPA 262 dla instalacji nad sufitami). TT1100-OHP posiada chłonny oplot z włókien syntetycznych, który szybko nasiąka wodą z nawet niewielkiego wycieku (wykrywa już kałużę o średnicy ~50 mm), a następnie szybko wysycha (w ciągu ~15 sekund) i nadaje się do ponownego użycia po usunięciu awarii. Dzięki temu idealnie nadaje się do ochrony cennych pomieszczeń przed zalaniem – często stosuje się go w Data Center i serwerowniach do monitorowania instalacji klimatyzacyjnych i systemów chłodzenia. W środowisku wewnętrznym zazwyczaj nie ma konieczności szczególnej ochrony kabla przed UV czy deszczem, ale należy dbać o czystość otoczenia (unikać zapylenia, farb, lakierów w pobliżu odkrytego kabla itp.). Temperatura pracy TT1100 wynosi od 0°C do +80°C – nie należy go stosować na rurociągach, których normalna temperatura przekracza tę wartość (np. rury parowe, bardzo gorąca woda technologiczna).
• Środowiska zewnętrzne (Outdoor): Na otwartej przestrzeni panują bardziej surowe warunki – zmienna pogoda, opady, nasłonecznienie (promieniowanie UV), skrajne temperatury, a także obecność pyłu czy kurzu. W takich warunkach należy stosować kable z dodatkową ochroną. Wszystkie modele z oznaczeniem HUV zostały zaprojektowane właśnie do pracy na zewnątrz – posiadają odporną na UV, linową warstwę zewnętrzną (czarny oplot) zabezpieczającą przed degradacją słoneczną i warunkami atmosferycznymi. TT5000-HUV i TT5001-HUV bez problemu mogą być instalowane na otwartych rurociągach, wokół platform nalewczych, pomp, rurociągów na estakadach itp., nawet jeśli są wystawione na słońce, deszcz, śnieg czy mróz. Kable te same z siebie nie wykrywają wody, więc np. ulewny deszcz padający na kabel nie spowoduje alarmu – co było dużym wyzwaniem dla starszych typów sensorów pozbawionych takiej selektywności. TT7000-HUV również jest przeznaczony do użytku zewnętrznego – jego konstrukcja odporna jest na promieniowanie UV, opady atmosferyczne oraz zanieczyszczenia środowiskowe, tak aby nie powodowały one fałszywych alarmów. Zakres temperatur pracy TT7000 wynosi od -40°C do +100°C, co pozwala stosować go na rurociągach z gorącymi kwasami oraz w klimacie mrozów zimowych. Podobnie TT5000/TT5001 pracują w zakresie -20°C do +60°C – w razie niższych temperatur należy upewnić się, że wycieki nie zamarzną zanim dotrą do czujnika, lub zastosować ogrzewanie tras kablowych (heat tracing) w razie potrzeby.
• Przemysł chemiczny i petrochemiczny: W zakładach przemysłowych typowy jest gąszcz rurociągów z różnymi mediami. System TraceTek pozwala dobrać czujniki do konkretnej substancji:
  • Dla paliw, ropy naftowej i rozpuszczalników ropopochodnych wykorzystywany jest TT5000-HUV (np. rurociągi z benzyną, olejem napędowym, naftą, paliwem lotniczym Jet-A, itp.). Stosuje się go m.in. w rafineriach, na lotniskach, terminalach paliwowych i stacjach przeładunku – wszędzie tam, gdzie nawet niewielki wyciek paliwa stanowi zagrożenie pożarowe lub ekologiczne. Kabel ignoruje obecność wody, więc może być używany np. na rurociągach zewnętrznych narażonych na deszcz czy w instalacjach, gdzie mogą pojawić się kondensaty wodne. Rdzeń TT5000 reaguje chemicznie na węglowodory – wchłonięcie cieczy powoduje trwałą zmianę właściwości elektrycznych kabla, co wyzwala alarm.
  • Dla organicznych rozpuszczalników niezawierających wody (np. alkohole, ketony, estry, chlorki organiczne itp.) przeznaczony jest TT5001-HUV. Znajduje on zastosowanie np. w przemyśle farmaceutycznym, lakierniczym, chemicznym, gdzie używa się takich rozpuszczalników. Przykładowe substancje wykrywane przez TT5001 to: aceton, MEK (keton metylowo-etylowy), toluen, ksylen, trichloroeten (TCE), metanol, IPA i wiele innych – pełna lista jest bardzo długa. Kabel ten również nie reaguje na wodę, dzięki czemu może pracować na zewnątrz i w wilgotnych miejscach bez fałszywych alarmów. Konstrukcja TT5001 jest podobna do TT5000 (różni się składem polimerów czujnikowych), a zewnętrzny oplot ma fioletowy znacznik (w TT5000 jest czerwony) dla łatwej identyfikacji.
  • Dla silnie żrących kwasów mineralnych stworzono kabel TT7000-HUV. Typowe zastosowania to instalacje transportujące stężony kwas siarkowy (H₂SO₄) lub stężony kwas azotowy (HNO₃), np. w fabrykach nawozów, zakładach chemicznych, przy produkcji akumulatorów, itp.. Tradycyjne metody detekcji wycieków kwasów ograniczały się często do inspekcji wizualnych czy specjalnych farb zmieniających kolor – kabel TT7000 umożliwia automatyczną, ciągłą kontrolę takich instalacji. Jego konstrukcja różni się od pozostałych: dwie żyły czujnikowe pokryte są powłoką odporną na słabsze chemikalia i wodę, a zarazem ulegającą rozpuszczeniu pod wpływem stężonego kwasu. Kiedy dojdzie do kontaktu z wysokim stężeniem kwasu (np. H₂SO₄ >75% lub HNO₃ >50%), ochronna powłoka rozpuszcza się, odsłaniając metaliczne elektrody, a sam kwas tworzy przewodzącą ścieżkę jonową między nimi – co wywołuje alarm i określenie miejsca wycieku. Kable TT7000 są trwale odporne na wodę i zwykłe warunki – testy wykazały brak degradacji po długotrwałym zanurzeniu w wodzie (nawet gorącej 95°C). Dlatego mogą być stosowane na zewnątrz, nawet w klimatach tropikalnych i nadmorskich, gdzie oprócz ewentualnych kwasów często obecna jest wilgoć i sól (które jednak nie wpływają na czujnik). Należy podkreślić, że TT7000 zaprojektowano głównie z myślą o kwasie siarkowym i azotowym – w przypadku innych kwasów lub mieszanin przed zastosowaniem należy skonsultować się z producentem w celu potwierdzenia czułości (podawane czasy reakcji są orientacyjne i mogą różnić się dla innych związków).

Strefy niebezpieczne (Ex)

Kable sensorowe TraceTek samodzielnie nie zawierają elementów iskrzących ani źródeł zapłonu – są to przewody niskonapięciowe, pracujące na zasadzie pomiaru rezystancji/impedancji. W połączeniu z odpowiednimi modułami alarmowymi posiadającymi certyfikaty (np. moduły w obudowach Ex d lub system z barierami iskrobezpiecznymi) mogą być stosowane w strefach zagrożonych wybuchem. Zgodnie z dokumentacją, przewody TT5000/TT5001/TT7000 są dopuszczone do montażu w strefach klasy I Division 2 / Zone 2 (gazy palne) oraz Zone 22 (pyły palne) przy spełnieniu wymagań danego systemu monitoringu. Zawsze należy jednak sprawdzić aktualne certyfikaty i wymagania dla konkretnego obiektu. W praktyce często sensory instaluje się w strefie zagrożenia, a moduł alarmowy umieszcza w strefie bezpiecznej – system TraceTek pozwala na pracę z długimi kablami przyłączeniowymi, więc jest to ułatwione.

Materiały, akcesoria i narzędzia potrzebne do instalacji

Kable sensorowe TraceTek dostarczane są w dwóch formach: jako odcinki modułowe (fabrycznie zakończone złączami – gotowe do łączenia) o standardowych długościach, oraz jako kable cięte z bębna (do samodzielnego zakończenia w terenie za pomocą zestawów konektorów). Poniżej wyszczególniono podstawowe materiały instalacyjne oraz narzędzia:

• Opaski mocujące:
  • TT1100-OHP, TT7000-HUV: standardowe opaski zaciskowe z tworzywa sztucznego (nylonowe) dopasowane długością do obwodu rury. Należy dobrać opaski odporne na warunki środowiskowe panujące w danym miejscu – np. UV (do instalacji zewnętrznych), temperaturę oraz ewentualne chemikalia (do instalacji kwasowych poleca się opaski z teflonu lub PVDF).
  • TT5000-HUV, TT5001-HUV: taśmy rzepowe TraceTek TT-VSTRAP o szer. 38 mm (1,5 cala) do opasywania rurociągów. Taśma dostarczana jest w rolkach (np. 23 m), z której odcina się potrzebne odcinki. Wraz z taśmami stosuje się paski pianki poliuretanowej TT-PU-FOAM (szer. 50 mm, samoprzylepne) – naklejane na rury przed ułożeniem kabla. Zużycie pianki i taśm jest zbliżone do długości instalowanych kabli (orientacyjnie potrzeba tyle samo metrów pianki co kabla oraz około czterokrotności średnicy rury na każdy odcinek taśmy rzepowej). Uwaga: taśma rzepowa może wymagać okresowego sprawdzenia/naciągnięcia w trakcie eksploatacji, zwłaszcza w miejscach narażonych na drgania.
• Klipsy montażowe do podłoża: Wspomniane wcześniej uchwyty TT-HDC (hold-down clips) do mocowania przewodu w tacach ociekowych, na posadzkach lub innych płaskich powierzchniach. Dostępne są w różnych rozmiarach do średnicy kabla: dla serii TT1100/TT7000 (Ø ok. 8–9 mm) używa się klipsów 13 mm TT-HDC-1/2-NA-50, dla serii TT5000/TT5001 (Ø ~10 mm) – niekiedy stosuje się większe klipsy 17 mm (o ile potrzebne, np. TT-HDC-3/4). Klipsy są przyklejane – zazwyczaj do zestawu dołączony jest klej lub taśma klejąca, ale należy to zweryfikować w dokumentacji. Montuje się je co ~2 metry oraz przy zmianach kierunku trasy przewodu.
• Przewody przyłączeniowe (tzw. kable startowe): Służą do połączenia początku kabla sensorowego z modułem alarmowym TraceTek. Standardowym elementem jest TT-MLC (Modular Leader Cable) – przewód o długości 3–4,5 m, z jednej strony zakończony złączem systemowym (żeńskim), z drugiej strony przygotowany do zarobienia na listwie modułu alarmowego. Występują wersje TT-MLC-PC (złącza plastikowe, czarne) oraz TT-MLC-MC-BLK (złącza metalowe, czarne z dodatkową osłoną) – dobiera się odpowiednią w zależności od typu kabli w systemie (TT1100 współpracuje ze złączami PC, TT5000/5001/7000 – z MC).
• Złącza modułowe i zakończenia: Kable czujnikowe łączy się ze sobą za pomocą par złączy męskie/żeńskie. Fabrycznie konfekcjonowane odcinki są już zakończone takimi złączami. Jeśli używamy kabla ciętego z bębna, potrzebne będą zestawy do samodzielnego montażu złącz – np. TT-CK-M/F (Connector Kit) dedykowany dla konkretnego typu kabla. Przykładowo TT5000-HUV ma zestaw TT5000-HUV-CK-MC do zarabiania konektorów MC na końcach odcinków, TT1100-OHP ma zestaw TT1100-OHP-CK-PC do złącz PC (zawierający po 10 wtyków i gniazd). Dokumentacja dostarczana z zestawem opisuje szczegółowo proces montażu złącza na kablu (wymaga to zwykle odcięcia izolacji, odpowiedniego zarobienia żył, zaciśnięcia lub zlutowania konektora i zalania go masą uszczelniającą, a następnie nałożenia koszulki termokurczliwej).
  Każdy niezakończony obwód sensora musi być zamknięty terminatorem. Standardowe zakończenie to TT-MET (Modular End Termination) – niewielka zatyczka z rezystorem, wpinana na końcowym złączu żeńskim przewodu. Terminatory również występują w wersjach PC lub MC. Bez terminatora system nie będzie widział ciągłości elektrycznej obwodu.
• Modułowe złącza rozgałęźne: Jak wspomniano, do tworzenia topologii drzewa (gałęzi) w systemie służą rozgałęźniki TT-MBC (Modular Branch Connector). Dla serii PC jest to np. TT-MBC-PC, dla serii MC – TT-MBC-MC-BLK (wersja wzmocniona, czarna). Każdy taki rozgałęźnik ma jedno wejście (wtyk męski) i dwa wyjścia (gniazda żeńskie) – pozwala rozdzielić obwód na dwie odnogi. Należy pamiętać, że dla celów lokalizacji wycieków (mapowania) każda odnoga rozgałęźnika dodaje stałą “ślepą” długość do pomiaru – typowo 4,5 m – co wymaga odpowiedniej kalibracji w panelu (ta wartość symuluje odcinek kabla, dzięki czemu moduł lokalizacyjny odróżnia gałęzie).
• Przewody jumperowe (przedłużające): Są to nieczułe przewody służące do ominięcia pewnych odcinków bez detekcji (np. do przeprowadzenia przez ścianę, ziemię, odległość od czujnika do sterowni itp.), a także do łączenia segmentów czujników w dłuższe obwody. Przewody te oznaczane są jako TT-JC (Jumper Cable) i występują w gotowych długościach (1, 3, 7, 15, 30 m itd.) albo w wersji do samodzielnego docięcia (na bębnie, do własnoręcznego zakończenia złączami). Jumpery nie reagują na zalanie cieczą – ich rola to tylko przewodzenie sygnału. Posiadają one zwykle przezroczystą lub czarną powłokę (w zależności od wersji), mogą być prowadzone wraz z kablami sensorowymi w tych samych trasach. Do samodzielnego zakończenia kabla jumper stosuje się zestawy TT-JC-CK (podobnie jak dla czujników).
• Obudowy i prowadzenie kabli: W razie potrzeby można stosować typowe akcesoria elektrotechniczne do ochrony mechanicznej przewodów – peszle, rurki PCV, korytka kablowe, listwy itp. – pamiętając jednak, by odcinki czujnikowe pozostawić odkryte tam, gdzie mają wykrywać wyciek (nie zamykać ich szczelnie w rurkach!). Popularnym rozwiązaniem w instalacjach rurowych jest prowadzenie kabli czujnikowych tuż pod rurą, często przytwierdzonych do wspólnej konstrukcji nośnej (np. do profilu lub w korytku tuż pod rurociągiem). Ważne, by czujnik miał dostęp do kapiącej cieczy – jeśli jest obawa, że ciecz spadnie obok kabla, lepiej użyć tacki ociekowej pod rurą i ułożyć kabel w tej tacy dla zwiększenia “powierzchni łapania” wycieku.
• Narzędzia do montażu: Instalator powinien dysponować podstawowymi narzędziami: szczypce lub nożyce do przycinania opasek (i ewentualnie kabla, jeśli trzeba dociąć końcówkę kabla luzem), narzędzia do przygotowania złączy (w zależności od typu zestawu: może to być obcinarka do izolacji, zaciskarka lub lutownica – szczegóły w instrukcji zestawu konektorów). Bardzo przydatna jest opalarka lub specjalna lampa lutownicza (TT-ULTRA-TORCH) – służy do obkurczania koszulek termokurczliwych na złączach w celu ich uszczelnienia. Producent zaleca użycie opalarki bezpłomieniowej (żeby nie okopcić ani nie przegrzać elementów) i stopniowe podgrzewanie koszulek od środka na boki. Należy przy tym zachować środki ostrożności przeciwpożarowej (nie używać otwartego ognia w atmosferze z oparami palnymi!) – dotyczy to zwłaszcza instalacji paliwowych.
• Przyrządy testowe: Do każdej instalacji zaleca się posiadanie miernika do kontroli ciągłości i czystości kabli. Najlepszym narzędziem jest dedykowany przenośny tester TT-PTB-1000 (zasilany bateryjnie) – pozwala on łatwo sprawdzić ciągłość pętli sensora oraz wykryć nawet śladowe prądy upływu (zanieczyszczenia) i zlokalizować ich położenie. Alternatywnie można użyć zwykłego multimetru (omomierza) o zakresie pomiarowym do co najmniej 20 MΩ. Do podłączania miernika przydaje się kabel przyłączeniowy (TT-MLC) z obciętym jednym złączem, aby uzyskać dostęp do poszczególnych żył – lub specjalne akcesorium (np. przystawka z gniazdem). Ponadto, do symulacji wycieków przy odbiorze instalacji, pomocny jest akcesoryjny kapturek TT-MAPPING-CAP – wpinany w złącze w dowolnym miejscu symuluje on sygnał wycieku, co służy mapowaniu odległości na modułach lokalizacyjnych. Dzięki temu można sprawdzić, czy panel poprawnie wskazuje odległość do danej lokalizacji (np. do konkretnego zaworu, jeśli tam wpięto mapping cap).

Testowanie systemu przed, w trakcie i po instalacji

Regularne testy kabli sensorowych są kluczowe dla upewnienia się, że system działa poprawnie i że podczas montażu nie doszło do uszkodzeń lub zanieczyszczeń czujników. Zaleca się przeprowadzenie testów: (a) przed instalacją każdego odcinka, (b) w trakcie instalacji – po ułożeniu każdego kolejnego segmentu kabla, oraz (c) po zakończeniu całości prac, przed oddaniem systemu do eksploatacji. Poniżej opisano procedury testowe z użyciem testera PTB-1000 oraz zwykłego miernika.

• Test wstępny każdego kabla (przed montażem): Podłącz terminator TT-MET do jednej końcówki badanego odcinka sensora (jeśli to odcinek luzem, należy go zaterminować zgodnie z instrukcją testu – np. zwarć określone żyły). Drugą końcówkę połącz z testerem (PTB lub omomierz). Tester TT-PTB-1000 – postępuj wg instrukcji na pokrywie urządzenia: sprawdź ciągłość obu pętli – na wyświetlaczu pojawi się zmierzona długość kabla, a dioda “cable break” pozostanie zgaszona (jeśli wszystko OK). Gdyby PTB wykrył przerwę, zapali diodę “Cable Break” i pokaże ‘1’ na wyświetlaczu – wówczas kabel jest uszkodzony (należy zlokalizować i naprawić uszkodzenie przed użyciem). Następnie wykonaj test zanieczyszczeń: PTB mierzy prąd upływu – jeżeli wyświetla 0 µA, kabel jest czysty i suchy; jeśli pokazuje wartość >10 µA, oznacza to obecność wilgoci lub obcej cieczy na czujniku. W takim przypadku kabel należy oczyścić/wysuszyć lub wymienić. Omomierz (multimetr): Podłącz odcinek sensora do miernika za pomocą kabla przyłączeniowego TT-MLC (np. podłączając jego cztery żyły do miernika zgodnie z opisem kolorów). Sprawdź ciągłość pętli: zmierz rezystancję między żyłami, które tworzą pary pomiarowe (np. żółty z czarnym oraz czerwony z zielonym). Wartości powinny wynosić ok. 13 Ω na każdy metr kabla (czyli 13,1 × długość w metrach, lub 4,0 × długość w stopach) – np. 50 m kabla daje ~655 Ω pętli. Co ważne, obie pętle powinny mieć bardzo zbliżoną rezystancję (różnica <5%) – znaczna różnica może sugerować uszkodzenie jednej żyły. Następnie sprawdź izolację między pętlami: zmierz opór między jedną żyłą z pierwszej pary a jedną z drugiej (np. czarny względem zielonego). Dla czystego, suchego kabla opór ten będzie bardzo wysoki (rzędu wielu megaomów). Jeśli jest niższy niż 20 MΩ, oznacza to zawilgocenie lub zabrudzenie czujnika – wówczas nie instaluj takiego odcinka, tylko oczyść/wysusz go i sprawdź ponownie, albo wymień na nowy.
• Test podczas instalacji (po dodaniu każdego segmentu): Po ułożeniu i zamocowaniu danego odcinka kabla sensorowego przed podłączeniem go do wcześniej zainstalowanych odcinków, warto wykonać krótki test kontrolny. Pozwoli to wychwycić ewentualne problemy od razu, zanim zostaną dołożone kolejne kable. Procedura jest podobna jak wyżej: zakończ instalowany odcinek terminatorem i sprawdź ciągłość oraz brak wykrywalnego prądu upływu. Możesz wykorzystać do tego celu przenośny tester PTB – wiele ekip montażowych ma go pod ręką i sprawdza kabel po każdej sekcji. Alternatywnie użyj omomierza, sprawdzając rezystancje pętli. Jeśli wynik jest poprawny, dołącz testowany segment do głównego obwodu (odpinając terminator i łącząc z wcześniej ułożonym kablem). W ten sposób stopniowo testujesz i dołączasz kolejne segmenty, budując cały obwód. Na dużych instalacjach zaleca się ponadto co pewien czas testować cały częściowo już zbudowany obwód – np. po ułożeniu każdego większego etapu – żeby upewnić się, że wcześniej zainstalowane fragmenty nadal są integralne i czyste (nie zostały np. zabrudzone w trakcie dalszych prac).
• Test końcowy systemu: Gdy cały obwód (lub obwody) kabli sensorowych są zainstalowane, należy przeprowadzić test końcowy całości przed podłączeniem do modułów alarmowych. Najpierw sprawdź ciągłość całego obwodu – najlepiej za pomocą testera PTB: podłącz go do początku obwodu (np. do przewodu przyłączeniowego TT-MLC) i upewnij się, że wykrywa prawidłową łączną długość kabla (suma wszystkich segmentów plus ewentualne offsety na rozgałęzienia). Tester PTB wskaże “cable break” jeśli gdzieś obwód jest otwarty – wówczas trzeba zlokalizować miejsce przerwy (dzieląc obwód na pół i testując sekcje, aż do wykrycia uszkodzonego fragmentu). Następnie wykonaj test czystości – PTB pokaże prąd upływu w µA. Dla świeżo zainstalowanego, czystego systemu oczekujemy 0 µA lub wartości bliskiej zeru. Jeśli jest inaczej (np. >0,1 µA), może to oznaczać lekkie zawilgocenie któregoś odcinka – można spróbować zlokalizować wyciek używając funkcji pomiaru odległości: PTB wskaże odległość do miejsca, gdzie czujnik wykrywa upływ (pod warunkiem, że upływ jest >10 µA). Gdyby pojawił się sygnał, należy przejść do tego miejsca na instalacji, sprawdzić co mogło spowodować zanieczyszczenie (może fragment kabla został przez kogoś przeciągnięty po mokrej posadzce?) – i wyczyścić/wysuszyć kabel lub wymienić dany segment, po czym ponowić test. Pozytywnym wynikiem testu końcowego jest brak wskazań uszkodzeń oraz brak prądów upływu.
• Test modułów alarmowych: Po sprawdzeniu kabli można podłączyć obwody do modułów alarmowo-lokalizacyjnych TraceTek (np. jednostki TTDM-128 lub moduły interfejsów TTSIM) i uruchomić system zgodnie z instrukcją producenta. Na starcie centrala powinna pokazywać łączną długość obwodu czujnika (w metrach) – warto porównać ją z sumą znaną z projektu, czy zgadza się co do metra (uwzględniając też ewentualne “martwe strefy” na rozgałęzieniach). Niektóre centrale wymagają zaprogramowania długości lub offsetów – wykonaj te czynności według instrukcji panelu, a następnie przetestuj system pod kątem detekcji wycieku. W żadnym wypadku nie testuj systemu realnym płynem docelowym (np. nie wylewaj benzyny na kabel TT5000 ani kwasu na TT7000!), ponieważ czujniki te są nieresetowalne chemicznie – ich kontakt z wykrywaną cieczą spowoduje trwałe zadziałanie. Zamiast tego użyj wspomnianego wcześniej mapping cap albo innej bezpiecznej metody: np. dla TT1100 (woda) można zwilżyć fragment kabla czystą wodą i sprawdzić alarm, ale natychmiast po teście trzeba ten fragment dokładnie osuszyć. Dla TT5000/TT5001 alternatywną metodą testową bywa silne zagięcie kabla – niektóre instrukcje sugerują, że mocne zgięcie może wywołać alarm (symulując zmianę parametrów czujnika), jednak producent zaleca raczej użycie wspomnianych kapturków symulacyjnych. W przypadku TT7000 jedynym zalecanym sposobem symulacji alarmu jest mapping cap, ewentualnie lokalny podgrzew odcinka czujnika ciepłą wodą (niektóre panele umożliwiają wykrycie pewnej zmiany w rezystancji wskutek ocieplenia). Po zakończonych testach i kalibracji modułów alarmowych, system jest gotowy do pracy ciągłej.
• Procedury na wypadek przerwania prac: Jeśli instalacja czujników nie może zostać zakończona w ciągu jednego dnia, należy zabezpieczyć ułożone już fragmenty na czas przerwy. Przede wszystkim nie zostawiaj otwartych złącz na noc – każdą końcówkę kabla, która nie jest podłączona do kolejnego segmentu, zamknij terminatorem lub chociaż tymczasowo złącz z sąsiednim odcinkiem kabla. Zmniejszy to ryzyko dostania się brudu czy wilgoci do wtyków. Dobrą praktyką jest wieczorem przeprowadzić krótki test całej zainstalowanej do tej pory części (np. zmierzyć prąd upływu) i zapisać wyniki. Następnego dnia przed kontynuacją prac znów sprawdź dotychczasowy odcinek i porównaj z poprzednimi wynikami – jeśli nastąpiła zmiana, być może coś się stało (np. zalanie placu budowy w nocy?) i trzeba to wyjaśnić zanim dołoży się nowe sekcje.

Konserwacja systemu i postępowanie po wycieku

System detekcji wycieków TraceTek wymaga minimalnej obsługi podczas eksploatacji, jednak po wystąpieniu alarmu wycieku lub po zanieczyszczeniu kabli należy podjąć odpowiednie działania. Poniżej przedstawiono zasady konserwacji dla kabli TT1100, TT5000, TT5001 i TT7000.

• Reakcja na alarm wycieku: W momencie sygnalizacji alarmu przez panel TraceTek należy jak najszybciej potwierdzić sytuację i zlokalizować fizycznie wyciek. Panel poda odległość (metry) od początku obwodu do miejsca detekcji – posługując się planem rozmieszczenia czujnika można znaleźć przybliżone miejsce na rurociągu. Następnie:
  1. Zatrzymaj wyciek: Odłącz dopływ medium (zamknij zawory, wyłącz pompę itp.) aby powstrzymać dalsze ciekniecie.
  2. Sprawdź miejsce: Obejrzyj wskazany odcinek instalacji – poszukaj oznak wycieku (wilgoć, plama, zapach). Pamiętaj o środkach BHP odpowiednich do medium (np. dla kwasu – odzież i gogle ochronne; dla paliwa – unikać źródeł zapłonu, dobra wentylacja).
  3. Zabezpiecz obszar: Usuń wyciekłą ciecz, neutralizuj ją jeśli to konieczne (szczególnie w przypadku kwasów – zastosuj środki zobojętniające, np. węglan sodu na kw. siarkowy, itp.). Wentyluj pomieszczenie przy wycieku rozpuszczalników/paliw, aby opary się rozproszyły.
  4. Oczyść kabel czujnikowy:
     • Dla TT1100-OHP (woda): Jeśli czujnik namókł wodą, wystarczy go pozostawić do wyschnięcia. Kabel TT1100 wysycha bardzo szybko – typowo w kilkanaście sekund po usunięciu go z wody wraca do stanu gotowości. Można przyspieszyć ten proces osuszając kabel szmatką lub delikatnie ciepłym powietrzem. Ważne, aby nie pozostały na nim krople ani wilgotne otoczenie, bo system ponownie zgłosi alarm. Nie ma potrzeby wymiany kabla – jest on całkowicie wielokrotnego użytku przy wyciekach wody. Jeśli woda była zanieczyszczona (np. ścieki, woda morska pozostawiająca sól, woda z rdzą), zaleca się przemyć kabel czystą wodą, a następnie wytrzeć czystą wilgotną szmatką i wysuszyć. Uwaga: nie używaj agresywnych detergentów ani rozpuszczalników do czyszczenia TT1100 – czysta woda lub ewentualnie łagodny roztwór mydła wystarczą. Po wyschnięciu kabla wykonaj test omomierzem – rezystancja między żyłami sensorycznymi powinna znów być bardzo wysoka (MΩ), co potwierdzi, że kabel jest gotowy do dalszej pracy.
     • Dla TT5000-HUV (paliwa) i TT5001-HUV (rozpuszczalniki): Kable te działają na zasadzie jednorazowej reakcji chemicznej – nie są resetowalne po kontakcie z docelowym medium. W praktyce oznacza to, że odcinek który wykrył wyciek paliwa/rozpuszczalnika musi zostać wymieniony na nowy po usunięciu awarii. Próby “oczyszczenia” takiego kabla z benzyny czy rozpuszczalnika zwykle są nieskuteczne – raz nasączony polimer zmienił właściwości na trwałe. Co więcej, nawet jeśli kabel już nie jest mokry, to w miejscu kontaktu nastąpiła zmiana kalibracji i prawdopodobnie przy kolejnym podłączeniu moduł wskazywałby tam ciągle “wyciek” (bo zmieniła się rezystancja czujnika). Dlatego po ustaniu wycieku odetnij zanieczyszczony segment kabla (rozepnij złącza obejmujące dany odcinek) i zastąp go nowym odcinkiem o takiej samej długości. Jeśli wyciek objął tylko część odcinka (np. wylało się trochę paliwa na środek kabla 10-metrowego), można wyciąć tylko ten fragment – ale wtedy trzeba złączyć pozostałe części za pomocą zestawu złączek (TT-CK) lub użyć nowego modułowego odcinka na całej długości. Ocenić to należy indywidualnie: koszty i czasem wygodniej jest wymienić cały odcinek na nowy. Pamiętaj także o utylizacji zużytych czujników zgodnie z przepisami – nasączony benzyną kabel traktuj jak materiał zapalny! Zabezpiecz go w szczelnym pojemniku do czasu utylizacji.
     • Dla TT7000-HUV (kwasy): Ten kabel również jest sensorem jednorazowym – reakcja z kwasem polega na rozpuszczeniu warstwy ochronnej, więc po wykryciu wycieku stężonego kwasu czujnik traci tę warstwę na danym odcinku. Powoduje to, że segment ten nie będzie już działał prawidłowo (będzie teraz reagował nawet na wodę, jak zwykły czujnik wodny). Bezwzględnie wymień więc każdy odcinek kabla, który był narażony na kontakt z wyciekiem kwasu. Jeżeli od wykrycia do podjęcia działań minęło dużo czasu i kwas długo oddziaływał na kabel, istnieje ryzyko, że zjadł on także metalowe żyły czujnikowe – w skrajnych przypadkach moduł mógłby wtedy zgłosić przerwę kabla (utrata ciągłości). Niezależnie od tego, po usunięciu wycieku i zobojętnieniu kwasu usuń ostrożnie zużyty fragment kabla (pamiętając o BHP – resztki kwasu mogą nadal tam być). Wymień go na nowy odcinek, łącząc z resztą obwodu poprzez złącza lub złączki instalacyjne (są dostępne w wersji acid-proof). Podobnie jak wyżej – w niektórych wypadkach może być zasadne wymienienie całego dłuższego odcinka, w innych wystarczy krótka wstawka. Decyzję podejmuje się w oparciu o lokalne możliwości serwisowe i nacisk czasu (łatwiej i szybciej jest spiąć dwa złącza modułowe niż montować nowe konektory na miejscu).
  5. Przywrócenie systemu: Po fizycznej wymianie uszkodzonego/uszkodzonech odcinków kabla, przeprowadź opisane wcześniej testy elektryczne obwodu, aby upewnić się, że wszystko jest ciągłe i czyste. Następnie zresetuj alarm na panelu TraceTek i sprawdź, czy nie wskazuje on już obecności wycieku. Uaktualnij dokumentację – zaznacz, które segmenty zostały wymienione, i zaktualizuj ewentualnie mapę (jeśli zmieniły się długości lub doszły złączki symulujące dodatkowe długości).
  6. Analiza przyczyny: W miarę możliwości ustal, co spowodowało wyciek i czy można zapobiec podobnym zdarzeniom w przyszłości. System TraceTek dał Ci wczesne ostrzeżenie – warto teraz usunąć nie tylko skutki, ale i przyczyny (np. wymienić wadliwy zawór, dokręcić uszczelnienie kołnierza, dodać tackę pod potencjalnym źródłem itp.).
• Konserwacja zapobiegawcza: W trakcie normalnej eksploatacji warto okresowo kontrolować stan kabli sensorowych, zwłaszcza w trudnych warunkach. Raz na 6–12 miesięcy (wraz z przeglądami instalacji procesowych) obejdź trasy czujników:
  • Sprawdź mocowania – czy opaski nie poluzowały się lub nie pękły. W razie potrzeby dołóż nowe opaski/taśmy. Szczególnie opaski nylonowe mogą z czasem ulec starzeniu w UV – jeśli kruszeją, wymień je na nowe (lub rozważ stalowe obejmy z miękką wkładką jako alternatywę).
  • Obejrzyj powłokę kabla – czy nie jest mechanicznie uszkodzona. Jeśli zauważysz przetarcia, nacięcia lub zgniecenia, rozważ wymianę tego odcinka, zanim dojdzie do ewentualnego alarmu/uszkodzenia.
  • Czystość czujników: Upewnij się, że kable nie są widocznie zabrudzone błotem, farbą, olejem itp. (to szczególnie dotyczy TT1100, bo np. zaschnięta farba może zaizolować włókna przed kontaktem z wodą). W razie potrzeby oczyść delikatnie kable: TT1100 wilgotną szmatką, TT5000/5001 najlepiej suchą szmatką (lub taką lekko zwilżoną neutralnym rozpuszczalnikiem, który nie reaguje z kablem – uwaga: upewnij się w dokumentacji, które środki czystości są dopuszczalne, by nie uszkodzić czujnika chemicznie!), TT7000 czystą wodą z mydłem (ponieważ jest odporny na wodę).
  • Sprawdź złącza i uszczelnienia: Wszystkie połączenia kablowe powinny być zakryte koszulkami termokurczliwymi z klejem (dostarczonymi w zestawach) albo umieszczone przynajmniej w suchym miejscu. Jeśli jakieś złącze jest odsłonięte i narażone na zalanie, załóż na nie osłonę termokurczliwą (tzw. heat-shrink tube) i obkurcz opalarką dla uszczelnienia. Złącza metalowe MC są szczelniejsze od plastikowych PC, ale i tak warto je chronić przed długotrwałym zamoczeniem.
  • Rozważ wykonanie testu kontrolnego obwodów raz do roku – np. odłącz kolejno obwody od centrali i sprawdź omomierzem rezystancje oraz upływność. Pozwoli to wychwycić ewentualne zmiany trendu (np. jeśli opór izolacji spadł z >20 MΩ do ~2 MΩ, może to wskazywać na stopniowe zabrudzenie kabla i konieczność jego wymiany/oczyszczenia zanim wygeneruje fałszywy alarm).
  • Upewnij się, że w centrali TraceTek aktualna jest konfiguracja – np. po wymianach kabli długości zgadzają się z zapisanymi w module (jeśli nie, wprowadź korekty).
  • Części zamienne: Zaleca się trzymanie w pogotowiu pewnej ilości elementów zapasowych: przynajmniej kilku metrowych odcinków kabli każdego typu użytego w instalacji (do szybkiej wymiany), kilka złączy zapasowych, może jeden rozgałęźnik, terminatory, opaski, itp. W razie awarii skróci to przestój, bo nie będzie trzeba czekać na dostawę części.
• Po zadziałaniu systemu: Po każdym rzeczywistym wycieku i naprawie, postaraj się przeanalizować dane z modułu TraceTek (jeśli to zaawansowany panel rejestrujący, np. TTDM-128). Zobacz, czy system zadziałał szybko i prawidłowo. Możesz wyciągnąć wnioski: np. jeśli wyciek był mały i sączył się długo zanim dotarł do kabla – może warto dodać tackę ociekową lub zmodyfikować ułożenie czujnika w tym miejscu, aby wychwycił go wcześniej. Dokumentuj każde zdarzenie i działania – to pomaga w utrzymaniu sprawności systemu i instalacji procesowej.

Parametry techniczne i zastosowania kabli TraceTek (TT1100-OHP, TT5000-HUV, TT5001-HUV, TT7000-HUV)

Na zakończenie przedstawiamy zestawienie kluczowych parametrów każdego z omawianych kabli sensorowych oraz podsumowanie ich typowych zastosowań:

Model kabla	Wykrywane ciecze (detekcja)	Ignoruje	Typowe zastosowania (środowisko, branża)	Resetowalność po wycieku	Średnica / Złącza	Temperatura pracy
TT1100-OHP	Woda (czysta i zanieczyszczona)+ wodne roztwory (np. kondensat)	Paliwa, rozpuszczalniki(ciecze nieprzewodzące elektrycznie)	Rurociągi wodne w budynkach: instalacje ppoż. (tryskacze), hydranty, klimatyzacja (skropliny), c.o., kanalizacja itp. Indoor (nad sufitami podw., techniczne podpodłogi, piony instalacyjne). Chroni przed zalaniem pomieszczeń (np. serwerownie, biura).	Tak – wielokrotnego użytku; po zalaniu wodą schnie w ciągu ~15 s i odzyskuje funkcjonalność. Zabrudzenia usuwać wilgotną szmatką.	Ø 8,2 mmZłącza: PC (plastikowe, czarne)	0°C do +80°C (otoczenie); Powłoka trudnopalna (NFPA 262).
TT5000-HUV	Ciekłe paliwa węglowodorowe: benzyny, oleje (napędowy, opałowy, hydrauliczny, transformatorowy), nafta, paliwa lotnicze (Jet A/B, JP-4/5/8), ropa naftowa itp.. + Niektóre rozpuszczalniki ropopochodne (toluen, ksylen, styren, heksan, itp.).	Woda, roztwory wodne (wilgoć, deszcz, kondensat)	Rurociągi i instalacje na zewnątrz (lub wewnątrz) z paliwami płynnymi i olejami: rafinerie, terminale paliwowe, zbiorniki magazynowe, lotniska (rurociągi hydrantowe), stacje paliw, generatorownie (zbiorniki z ON) itp. Outdoor: Odporny na UV i pogodę – montaż na rurociągach nadziemnych, wokół pomp, pod zbiornikami, w rynsztokach. Często używany w strefach Ex (z atestowanymi modułami).	Nie – wymienić po wykryciu wycieku paliwa (jednorazowy chemicznie). Nie testować realnym paliwem (użyć mapping cap). Reaguje z paliwem w czasie od kilku do kilkudziesięciu minut (zależnie od typu, patrz niżej).	Ø 10,2 mmZłącza: MC (metalowe, czarne)	-20°C do +60°C (otoczenie). Powłoka zewn. z liny syntetycznej odpornej na UV. Czas reakcji (20°C): benzyna ~12 min, diesel 60–120 min itp..
TT5001-HUV	Rozpuszczalniki organiczne (ciecze niepolarne i nieprzewodzące): alkohole (etanol, IPA, metanol), ketony (aceton, MEK), estry (octan etylu, butylu), aromaty (benzen, toluen, ksylen, styren), chlorowane (chloroform, dichlorometan, TCE, itp.), CS₂, NMP, itp.. (Pełna lista >40 pozycji).	Woda, roztwory wodne (nie reaguje na wilgoć)	Instalacje chemiczne z rozpuszczalnikami organicznymi (często palnymi): przemysł farmaceutyczny, chemia organiczna, lakiernie, magazyny rozpuszczalników itp. Także do mediów paliwowych mieszanych z rozpuszczalnikami. Montaż głównie na zewnątrz (odp. UV) – na rurociągach, przy pompach, zaworach, w wiatach magazynowych, itp. Może być stosowany w strefach EX z modułami iskrobezp.	Nie – wymienić po wycieku rozpuszczalnika (działa jednorazowo). Nie testować prawdziwym rozpuszczalnikiem. Dopuszczalne krótkotrwałe kontakty z bardzo rozcieńczonymi chemikaliami (np. <10% kwasy – kabel wytrzymuje, nie alarmuje).	Ø 10,2 mmZłącza: MC (metalowe) (znacznik fioletowy na kablu)	-20°C do +60°C. Powłoka linowa UV (czarna z fioletowym paskiem). Czas reakcji (20°C): zależy od cieczy, np. toluen ~10 min, dichlorometan ~5 min, TCE ~8 min, IPA (anhydrat) ~90 min.
TT7000-HUV	Silnie stężone kwasy mineralne: przede wszystkim kwas siarkowy (H₂SO₄ >75%) i kwas azotowy (HNO₃ >50%). Reaguje też na kwas octowy stężony (lodowaty) i inne silnie żrące kwasy utleniające.	Woda, wilgoć (kondensat, deszcz) – całkowita odporność na wodę. Także brak reakcji na słabsze kwasy (np. poniżej progowych stężeń), zasady, węglowodory itp.	Instalacje przemysłowe z kwasami: fabryki nawozów (stęż. H₂SO₄), zakłady chemiczne (kwas azotowy), akumulatorownie (kwas siarkowy), oczyszczalnie, galwanizernie, petrochemia (np. ciągi kwasu w rafinerii) itp. Montaż zwykle na zewnątrz na rurociągach i zbiornikach z kwasem (odporny na pogodę). Dodatkowo stosowany do monitorowania wanien kwasowych, studzienek, kanałów (może leżeć w korycie). Nie reaguje na przypadkową wodę, więc deszcz mu nie szkodzi.	Nie – wymienić po wycieku kwasu (po alarmie fragment staje się bezużyteczny). Nie testować kwasem! (Powoduje to nieodwracalną reakcję). Po ekspozycji odcinek bezwzględnie do wymiany (inaczej będzie dawał fałszywe alarmy).	Ø 9,0 mmZłącza: MC (metalowe) (znacznik na oplocie – żółty).	-40°C do +100°C. Powłoka linowa UV, włókno poliestrowe. Czas reakcji: np. 98% H₂SO₄ ~3 min (20°C), 69% HNO₃ ~5 min; przy -5°C czasy dłuższe (kilkanaście minut).

Legenda: Wszystkie kable posiadają dokładność lokalizacji wycieku około ±1 m (dla obwodów do 1000 m). Dopuszczalna maksymalna długość pojedynczego obwodu to zwykle 1000 m (przy użyciu modułów TTSIM/TTDM), ale dzięki sieciowaniu wielu modułów można monitorować dziesiątki kilometrów instalacji z jednego systemu. Każdy kabel jest kompatybilny z panelami alarmowymi TraceTek (TTDM, TTSIM, TTC etc.) – w wersji modułowej posiada wtyki/wtyczki M/F (male/female) odpowiedniego typu (PC lub MC). Serie -HUV (Heavy Use, UV resistant) cechują się zwiększoną wytrzymałością mechaniczną oplotu i odpornością na promieniowanie słoneczne.

Na etapie projektowania systemu należy dobrać odpowiedni typ kabla do wykrywanego medium i warunków środowiskowych, kierując się powyższymi danymi. Prawidłowo zainstalowany i utrzymywany system TraceTek stanowi niezawodne rozwiązanie do wczesnego ostrzegania przed wyciekami, minimalizując ryzyko szkód środowiskowych, pożaru czy zniszczeń mienia poprzez szybką detekcję i dokładną lokalizację źródła wycieku. Źródła i dokumentacje producenta zawierają dodatkowe informacje techniczne oraz przykładowe schematy, pomocne przy planowaniu i realizacji instalacji detekcji wycieków w praktyce.